Buty robocze i ochronne – informacje ogólne.
Obuwie ochronne przeznaczone jest do ochrony stóp i nóg przed czynnikami zewnętrznymi mogącymi powodować uszkodzenia mechaniczne, chemicznymi, oparzenia lub przed działaniem ciepła, zimna i wilgoci.
Obuwie najczęściej ochroni przed kilkoma rodzajami zagrożeń jednocześnie. Stopień ochrony zależy głównie od materiałów użytych do ich wykonania, konstrukcji obuwia i od ewentualnego wyposażenia w elementy dodatkowe takie jak: podnoski, wkładki antyprzebiciowe, ochrony śródstopia, ochrony kostki.
Obuwie nie posiadające cech ochronnych, a przeznaczone jedynie do stosowania w miejscu pracy ze względu na wymagania technologiczne, sanitarne, higieniczne lub potrzebę ochrony własnego obuwia pracowników przed zniszczeniem lub zabrudzeniem, nie jest traktowane jako środek ochrony indywidualnej, a jedynie jako obuwie robocze.
Podział obuwia ochronnego
Obowiązujące normy dzielą obuwie ochronne wg różnych kryteriów.
Ze względu na konstrukcję można wyróżnić następujące typy obuwia:
- półbuty
- trzewiki
- buty
- buty do kolan
- buty z przedłużoną cholewką
Ze względu na przeznaczenie obuwie ochronne można podzielić na:
- obuwie chroniące przed czynnikami chemicznymi
- obuwie chroniące przed czynnikami biologicznymi
- obuwie chroniące przed czynnikami mechanicznymi
- obuwie chroniące przed czynnikami termicznymi
- obuwie chroniące przed porażeniem prądem elektrycznym
- obuwie chroniące przed czynnikami atmosferycznymi
- obuwie przeznaczone do stosowania w atmosferze zagrożonej wybuchem
- obuwie antystatyczne chroniące przed efektem ESD.
Ze względu na poziom zagrożeń, przed którymi obuwie powinno chronić został unormowany podział na:
- Obuwie bezpieczne(S – „safety”) – posiada cechy ochronne łącznie z ochroną palców stopy za pomocą podnosków, których wytrzymałość jest badana przy uderzeniu z energią 200 J.
Wymagania dotyczące obuwia bezpiecznego określa PN-EN ISO 20345.
Zobacz zmiany wprowadzone przy aktualizacji normy do wersji 20345:2011. - Obuwie ochronne(P – „protective”) – posiada cechy ochronne łącznie z ochroną palców stopy za pomocą podnosków, których wytrzymałość jest badana przy uderzeniu z energią 100 J.
Wymagania dotyczące obuwia ochronnego określa PN-EN ISO 20346.
Obuwie zawodowe (O– „occupational”) – posiada cechy ochronne przeznaczone do ochrony przed urazami, które mogą wystąpić w czasie wypadku w miejscach pracy. Przeznaczone jest do codziennego użytkowania tam gdzie nie jest wymagana ochrona palców stopy za pomocą podnosków.
Wymagania dotyczące obuwia zawodowego określa PN-EN ISO 20347. Obuwie takie często jest określane jako obuwie robocze.
Znakowanie obuwia ochronnego
Każda para obuwia powinna być oznakowana w sposób czytelny i trwały przez ostemplowanie lub wytłoczenie odpowiednich symboli. Obuwie ochronne powinno być dostarczone wraz z instrukcją obsługi w języku polskim, zawierającą informacje na temat jego własności ochronnych, dostosowywania, używania, konserwacji i przechowywania.
Oznakowanie obuwia powinno zawierać:
- rozmiar,
- znak firmowy,
- oznaczenie producenta,
- datę produkcji – kwartał i rok,
- kraj producenta,
- numer odpowiedniej normy (EN 345, EN 346, EN 347),
- oznakowanie symbolem odpowiedniej kategoriiochronnej zgodnie z poniższymi tabelami,
- oznakowanie dodatkowymi symbolamiw zależności od występowania dodatkowej właściwości ochronnej zgodnie z poniższymi tabelami.
W celu ułatwienia znakowania wyróżniono kategorie obuwia z najczęściej stosowaną kombinacją wymagań:
Kategorie obuwia bezpiecznego wg PN-EN ISO 20345
| Kategoria | Wymagania | |||||||
| Podnosek 200 J | Odporność na przebicie | Zabudowana pięta | Odporność na oleje, benzynę i inne rozpuszcz. organiczne | Właściwości antyelektro-statyczne | Absorpcja energii w części piętowej |
Przepusz-czalność i absorpcja wody | Wodo-szczelność | |
| SB | x | x | ||||||
| S1 | x | x | x | x | x | |||
| S2 | x | x | x | x | x | x | ||
| S3 | x | x | x | x | x | x | x | |
| S4 | x | x | x | x | x | x | ||
| S5 | x | x | x | x | x | x | x | |
Kategorie obuwia ochronnego wg PN-EN ISO 20346
| Kategoria | Wymagania | |||||||
| Podnosek 100 J | Odporność na przebicie | Zabudowana pięta | Odporność na oleje, benzynę i inne rozpuszcz. organiczne | Właściwości antyelektro-statyczne | Absorpcja energii w części piętowej |
Przepusz-czalność i absorpcja wody | Wodo-szczelność | |
| PB | x | x | ||||||
| P1 | x | x | x | x | x | |||
| P2 | x | x | x | x | x | x | ||
| P3 | x | x | x | x | x | x | x | |
| P4 | x | x | x | x | x | x | ||
| P5 | x | x | x | x | x | x | x | |
Kategorie obuwia zawodowego wg PN-EN ISO 20347
| Kategoria | Wymagania | |||||||
| Podnosek | Odporność na przebicie | Zabudowana pięta | Odporność na olej napędowy | Właściwości antyelektro-statyczne | Absorpcja energii w części piętowej |
Przepusz-czalność i absorpcja wody | Wodo-szczelność | |
| OB | ||||||||
| O1 | x | x | x | |||||
| O2 | x | x | x | x | ||||
| O3 | x | x | x | x | x | |||
| O4 | x | x | x | x | ||||
| O5 | x | x | x | x | x | |||
Symbole do oznakowania dodatkowych właściwości obuwia:
| Symbol | Wymagania |
| P | Odporność na przekłucie |
| A | Obuwie antyelektrostatyczne |
| C | Obuwie prądoprzewodzące |
| I | Obuwie elektroizolacyjne |
| HI | Izolacja spodu od ciepła |
| CI | Izolacja spodu od zimna |
| E | Obuwie absorbujące energię w części piętowej |
| WR | Odporność na wodę |
| WRU | Przepuszczalność wody i absorpcja wody |
| HRO | Odporność spodów na kontakt z gorącym podłożem |
| CR | Odporność na przecięcie |
| M | Ochrona śródstopia |
| AN | Ochrona kostki |
| FO | Odporność podeszew na olej napędowy |
| SRA | Odporność na poślizg na podłożu ceramicznym pokrytym roztworem laurylosiarczanu sodu (SLS) |
| SRB | Odporność na poślizg na podłożu ze stali pokrytym glicerolem |
| SRC | Odporność na poślizg na obydwu w/w podłożach |
Uwaga: w 2012 r. opublikowana została nowa wersja normy w zakresie obuwia bezpiecznego: EN ISO 20345:2011 nakładająca od 30 czerwca 2013 na producentów obowiązek recertyfikacji obuwia do nowych wymagań.
Zobacz zmiany wprowadzane przez nową normę EN ISO 20345:2011.
